Yine bir pazar sabahı sizlerle birlikteyiz. Bu haftaki yazımızda müziğin matematikçisinin bir eserini, Barok Dönem güzelliklerinden bir tanesini sizlerle paylaşmak istedik:
Johann Sebastian Bach (1685 – 1750)
Klavsen ve yaylılar için Re minör Konçerto - BWV 1052
Bölümler:
1. Allegro
2. Adagio
3. Allegro
Bach Eserleri Kataloğuna (BWV - Bach-Werke-Verzeichnis) göre 1052 numaralı eser hakkında müzik uzmanlarının genel kanısı konçertonun Bach’ın kaybolan bir Re minör keman konçertosundan uyarlandığı yönündedir. Besteciliğinin yanı sıra org, klavsen, keman ve viyola da gamba çalan Bach, çağdaşı olan Vivaldi, Telemann, Ernst, Marcello gibi bestecilerin çeşitli konçertolarını klavsen için düzenlediği gibi kendi keman konçertolarının da klavyeli çalgılar için aranjmanlarını yapıyor, bazende başka eserlerinde kullanıyordu. Günümüzde orjinal el yazması kayıp olan keman konçertosunun müzik uzmanlarınca 1719’da Köthen’de yazıldığı düşünülmektedir. Bach konçertonun bölümlerinden 1728’de iki kantatının yazılmasında da faydalandı. Konçertonun ilk iki bölümünü BWV146 kantatının sinfonia (giriş müziği) ve korolu bölümlerinde, üçüncü ve son bölümünü de BWV188 kantatında kullandı.
Klasik Dönem’de konçertonun klavyeli çalgılar için düzenlemesi Bach’ın öğrencileri tarafından icra edildi. Fakat dinleyicilerin önemli kısmı konçertoyu eski moda buldu ve ilgi göstermedi. Klasik Dönem dinleyicileri Barok Dönem’den uzaklaşmış ve genel müzik anlayışı değişmişti. 19. yüzyılın erken dönemlerinden itibaren Romantik Dönem başlıyor ve bu arada Felix Mendelssohn’un teyzesi Sarah Levy, Bach’ın Mathaus Passion’u bir kasap dükkanında kasap kağıdı halinde buluyor ve oradan gün yüzüne çıkartıyordu. Böylece Bach’ın müziği Almanya’ya tekrar geri dönüyordu.
Konçertoyu Felix Mendelssohn 1837’de başarıyla icra ediyor, Robert Schumann konçerto için “en büyük şaheserlerden biri” nitelendirmesinde bulunuyor, Johannes Brahms konçerto için bir kadans yazıyordu. 1838’de Kistner Yayınevi’nde konçerto ilk kez yayınlandı. 20. Yüzyıl’da konçerto çoğu kez piyano ile çalındı ve kaydedildi. 1960’lardan günümüze doğru klavsenle icralar da muntazaman yapılmaktadır.
Konçertoyu klavsende Herbert Tachezi ile Nikolaus Harnoncourt yönetimindeki Concentus Musicus Wien topluluğundan dinleyelim:
1. ve 2. Bölümler:
3. Bölüm:
Konçertonun bir de piyano ile yorumunu dinleyelim. Pianist Glenn Gould ile Thomas Mayer yönetimindeki Ottawa Senfoni Orkestrası yorumluyor:
Bu haftaki yazımızı yine müzik sözlüğüyle kapatalım:
Müzik Sözlüğü
Klavsen: Piyanonun aksine biri daha üstte bulunan iki klavye ile tellerin çekilerek çalındığı, Barok Dönem’de kullanımı zirveye ulaşmış çalgı. Solo klavsen için belli başlı müzik kompozisyonları dans suitleri, sonatlar, fanteziler ve füglerdir. Klavsen için ilk eserler 16. yüzyıl başlarında yazılmıştır.
Geç Rönesans Dönemi’nde William Byrd gibi besteciler klavsen için besteler yapmıştır. Barok Dönemde François Couperin (Klavsen için dört kitap), Domenico Scarlatti (555 Klavsen sonatı) ve Johann Sebastian Bach (Klavsen konçertoları , The Well-Tempered Clavier, Goldberg Varyasyonları) bu çalgı için çok önemli yapıtlar bestelemişlerdir. Klasik Dönemin iki büyük bestecisi Joseph Haydn ve Wolfgang Amadeus Mozart’da klavsen için müzikler yazmışlardır. Piyanonun Klasik Dönem’de yaygınlaşmasıyla klavsene olan ilgi azalmış ve besteciler piyano için eser yazımına ağırlık vermişlerdir.
Adagio: Yavaş ,ağır ve gösterişli müzik temposu.
Yeniden görüşmek üzere, egzozsuz, tren gibi toplu taşıma araçlarını tercih eden, temiz bir dünya umuduyla,
MozMarr
